O zmianach w ustawie „Prawo zamówień publicznych”, których głównym celem było uproszczenie procedur i stworzenie warunków do szybszej realizacji zadań za publiczne pieniądze rozmawiamy z Ewą Kokowską, koordynatorem Zespołu Radców Prawnych w Urzędzie Marszałkowskim.

Ustawą z dnia  13 kwietnia br. dokonano kolejnej  zmiany  ustawy   „Prawo zamówień publicznych”. Głównym celem  nowelizacji   było  uproszczenie procedur  i  stworzenie warunków   do szybszej  realizacji zadań za  publiczne pieniądze. 
Nowelizacja wprawdzie  wprowadza liczne modyfikacje w  poszczególnych trybach, ale mają one  jednostkowy, niejednokrotnie jedynie  porządkujący charakter.  Istotą nowelizacji jest  podwyższenie wysokości  progów, od której zależny jest tryb postępowania oraz reforma systemu odwoławczego. Rozmowa z Ewą Kokowską, koordynatorem Zespołu Radców Prawnych w Urzędzie Marszałkowskim.

– Na czym polegają zasadnicze zmiany w ustawie?

Ewa Kokowska: – Zgodnie z nowelizacją podniesiono  wysokość progu podstawowego,  od którego należy stosować  ustawę  z  6  000. euro do 14 000 euro.  Przeliczając tę kwotę według aktualnie obowiązującego kursu euro, ustawę stosuje się  do  dostaw,   usług i robót budowlanych  o wartości powyżej    kwoty   61 418,  00 złotych.  Dzięki temu rozwiązaniu zamawiający  będą mogli  elastycznej wykorzystywać realia rynku  a  przedsiębiorcy   uzyskają łatwiejszy dostęp  do realizacji niewielkich zamówień  usług, dostaw  i robót budowlanych.
Poszerzono także katalog zwolnień  przedmiotowych zawarty w art. 4  pkt 5 ustawy poprzez  zwolnienie z reżimu ustawy   nie tylko zamówień objętych tajemnicą państwową, ale także tych objętych tajemnicą służbową, jeżeli wymaga tego  istotny interes publiczny lub istotny interes państwa.
   Nowelizacja zniosła próg  60 000  euro, który  dotychczas stanowił podstawę do stosowania  tzw.  procedury    uproszczonej. Uproszczenia  te  dotyczyły m. in. odstąpienia od obowiązku ogłoszeń w Biuletynie Zamówień Publicznych, terminów składania ofert i wniosków, stosowania przepisów o odwołaniach i skargach. W nowelizacji  zachowano  instytucję procedury uproszczonej,  ale  dotyczy   ona  wszystkich zamówień  o wartości  od 14 000  euro do wysokości progów wynikających z dyrektyw  unijnych. Generalnie zatem  w wyniku nowelizacji  w ustawie wyodrębnia się  zamówienia   o wartości niższej niż  progi unijne i o wartości równej lub wyższej  od  progów unijnych.

– Jakie będą najbardziej odczuwalne skutki tej nowelizacji?

Ewa Kokowska: – Ustawodawca wprowadził  w nowelizacji  korekty w uregulowaniach  dotyczących poszczególnych trybów   zamówienia publicznego.  Zabiegom tym przyświecał jeden cel.  Procedury mają być szybsze. 
Dla praktyków  istotne znaczenie ma skrócenie  minimalnego terminu składania ofert w przetargu  nieograniczonym.  Przy zamówieniach na dostawy i usługi poniżej progów unijnych  zamawiający będzie mógł wyznaczyć na składanie ofert  nawet 7 dniowy termin  (dotychczas 15 dni). W przypadku robót budowlanych  termin ten wynosi nie mniej niż 20 dni (dotychczas 30 dni). Przy zamówieniach równych lub przekraczających progi unijne  minimalne terminy składania ofert uzależnione są od sposobu przekazania ogłoszenia do UOPWE.  Wynoszą one  40  dni (dotychczas 45  dni), gdy  ogłoszenie przekazane jest droga elektroniczną  lub  47 dni, (obecnie 52 dni) gdy  ogłoszenie przekazane jest w inny  sposób.
W przetargu ograniczonym    także skrócono  minimalny  termin składania wniosków  o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,   którego  wartość jest mniejsza od progów unijnych  do  7 dni od  zamieszczenia ogłoszenia  w BZP    (dotychczas 15 dni).
W trybie negocjacji z ogłoszeniem   i dialogu konkurencyjnego istotna zmiana  polega na ograniczeniu  minimalnej liczby wykonawców  zapraszanych do składania ofert  lub zapraszanych  do  dialogu do 3 wykonawców (dotychczas  5).
W trybie zamówienia  z wolnej  ręki  zamówienia dodatkowe oraz uzupełniające   na usługi lub roboty budowlane  – przy zachowaniu dotychczasowych przesłanek –    mogą  być udzielane,  gdy ich łączna wartość nie  przekroczy wartości 50% zamówienia podstawowego.  
Dopuszczalność udzielania zamówień uzupełniających na dostawy  pozostała na dotychczasowym poziomie tj.  do wysokości 20 %  wartości zamówienia podstawowego.

– Nowelizacja zmienia także system odwoławczy w zamówieniach publicznych. Na czym polegać będzie nowy tryb rozstrzygania sporów?

Ewa Kokowska: – Właśnie, najistotniejsze zmiany,  które przyniosła nowelizacja  dotyczą, rozpatrywania odwołań.  Ustawodawca zrezygnował  z rozpoznawania odwołań przez arbitrów niezawodowych. Tworzy się nowy podmiot  – Krajową Izbę Odwoławczą przy Prezesie UZP  właściwą do rozpatrywania odwołań od rozstrzygnięć protestów wnoszonych w postępowaniu o udzielnie zamówienia.   Ponadto przypisano temu podmiotowi uprawnienie do wyrażania  opinii  w sprawie zastrzeżeń  zgłoszonych przez zamawiających, co do  zaleceń pokontrolnych  po zakończeniu kontroli uprzedniej.
 Członkowie  wchodzący  w skład Izby  orzekać będą  zawodowo w ramach stosunku pracy.  Kwalifikacje  członków Izby będą weryfikowane w  postępowaniu przeprowadzonym przez  komisje powołaną przez Prezesa Rady Ministrów.
Ustawodawca  nadaje członkom Izby  status  funkcjonariuszy publicznych stwarzając podstawy  ich  niezawisłości  w orzekaniu. 
Nowelizacja wprowadza zasadę, że odwołanie  przysługuje  tylko w  postępowaniach  o wartości  równej  lub wyższej  od  progów unijnych.  Znacząco ogranicza  to  wykonawców w możliwości poddania kontroli  rozstrzygnięć protestów  dokonanych przez   zamawiających.   Pozbawienie  wykonawców prawa do wniesienia  odwołania  nie  oznacza  braku instrumentów prawnych do ochrony  ich praw.  Nie można bowiem  wykluczyć powództw  tych wykonawców  o stwierdzenie nieważności umowy zawartej z rażącym naruszeniem  ustawy i roszczeń odszkodowawczych dochodzonych przed sądem powszechnym.  Wykonawcy mogą także składać wnioski o wszczęcie kontroli przez Prezesa UZP.
Odwołania będą rozpatrywane przez składy trzyosobowe  wyznaczane przez Prezesa Izby  według kolejności wpływu odwołania.  Członkowie Izby będą wyznaczani według   alfabetycznej listy. W sprawach nie uregulowanych ustawą do postępowania odwoławczego   będą miały  zastosowanie  odpowiednio przepisy  kodeksu postępowania cywilnego. 
Skład orzekający  może  w wyniku rozpatrzenia odwołania  nakazać dokonanie  lub powtórzenie czynności zamawiającego,  nakazać  unieważnienie czynności lub  – co stanowi nowość! –  unieważnić postępowanie. 
Orzeczenia składu orzekającego  mają  moc  prawną na równi z wyrokiem  sądu po stwierdzeniu przez sąd  jego wykonalności. 
W drodze  rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów  zostanie określony regulamin postępowania oraz wysokość  wpisu.      
Tryb wnoszenia skarg do sądu na  wyroki  Izb Odwoławczych    pozostawiono bez zmian.  Istotna zmiana polega jedynie na przyznaniu Prezesowi UZP  możliwości wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku  sądu okręgowego.